4.Канілалар қан амлак қурылысына қатысты деректегі қажеті сверді тауып, сөйлемі тіз.ЛЫСТЫјалынып,
102
473
Ответы на вопрос:
Үндестік заңы үндесім (үндестік) заңы — буын не сөз құрамындағыдауысты, дауыссыз дыбыстардыңбір әуезбен айтылуы. тілде сөздің құрамындағы дыбыстарды (дауысты, дауыссыз) ұйыстырып,бүтін сөз етіп тұратынлингвистикалық құбылыс. ондай құбылыс туыстас тілдер тобына ғана тән. үндестік заң дыбыстарды алдымен буынға (егер сөз бір буынды болса), содан кейін буындарды сөзге (егер сөз екі не көп буынды болса) біріктіреді. үндестік заңы қазақ тілінің іргелі заңдылығы болғандықтан, оның ықпалы тілдегі дыбыстардың айтылымы мен естілімінде басым болады. осы тұрғыдан дыбыстар төрт топқа бөлінеді: 1) жуан езулік әуез дәйекшесіз ([]) беріледі. мысалы, ата, қызық, алыс, т.б.; 2) тік таяқша ([]) жіңішке езулік әуезді: мыс., әже, егін, бірлік, т.б.; 3) дөңгелекше () жуан еріндік әуезді: мыс., қол, бұрұм, орұн, т.б.; 4) тік таяқша мен дөңгелекше () жіңішке еріндік әуезді көрсетеді: мыс., күн, көлүк, түлкү. буын не сөздің үндесім әуезі сол буын не сөз құрамындағы дыбыстардың жасалымы өзара үйлескен, естілімі өзара үндескен тіркесін құрайды. дәстүрлі қазақ тілтанымындағы (түркологияда) фонетика ережеде үндестік заңын дауыстылардың үндесуі деп түсіндіріп келсе, қазақ тілінде тек дауыстылар ғана үндеседі, ал дауыссыздар көрші дауыстының ықпалында болады делінген. сонымен қатар дыбыстардың бір-біріне ықпалын дасингармонизм заңдылығына жатқызып келді. дауыссыз дыбыстардың арасындағы ілгерінді ықпал бойынша (мысалы, әліпби-әліппи, құр қалу-құрғалу, көкбет-көкпет, т.б.) алдыңғы дауыссыз кейінгі дауыссыздың айтылымына (артикуляциясына) әсерін дауыссыздардың сингармонизмі деп атайды. зерттеу нәтижесінде сөз құрамындағы дыбыстардыңжуан-жіңішке, еріндік-езулік болып айтылуы сөз просодикасынабайланыстылығын көрсетеді. қазақ тілінің сөз просодикасы үндесім болғандықтан, ол сөз құрамындағы дауысты, дауыссыз дыбыстарға бірдей тең ықпал етеді.
Популярно: Қазақ тiлi
-
Egolaspro26.06.2020 18:42
-
Maga05200520.05.2022 05:59
-
лунтик7314.04.2020 20:23
-
dogtor2018.06.2020 19:43
-
Nikstone23.11.2022 04:45
-
fudhchf20.07.2022 16:59
-
deryabina9230.09.2020 19:36
-
Trusters200727.06.2020 17:47
-
5polinka16.12.2020 20:41
-
Малефисента714.08.2021 00:50