Тапсырма 1. Мәтіндерді мұқият оқыңыз. Мәтіндердің стилін, тақырыбын, құрылымын салыстырыңыз және қандай сипатта жазылғандығын (әңгімелеу, сипаттау, талқылау) анықтаңыз.

А мәтіні

Біз қазбалы отындарға тәуелдіміз. Көмір, мұнай және табиғи газ әлемдік энергияның шамамен 90%-ын құрайды. Ғаламдық қазбалы отынның қолданылуы: көмір – 28%; мұнай – 40%; табиғи газ – 20%. Олар әртүрлі күйде болғанымен, барлық үш отын түрі тарихи кезеңге дейінгі өсімдіктер мен жануарлар қалдықтарынан тұратын көмірсутектер.

Бүгіндебіз қолданатынотындардың көбі алғашқы динозаврларғадейінмиллиондаған жылдар бұрын өмір сүрген тірі организмдерден қалыптасқан. Бірақ бұл қалдықтар қалайша қуатты энергетикалық ресурстарды түзе алады? Өсімдіктер күн энергиясын сіңіріп, оны «фотосинтез» деп аталатын биологиялық процесс арқылы пайдалануға жарамды энергияға айналдырады. Өсімдіктер мен жануарлар өлгеннен кейін, оларды микроорганизмдер шірітіп, ыдыратады. Осы процесс арқылы ежелгі органикалық заттар өзіндегі химиялық энергиясымен бірге қабаттар астында көміледі. Уақыт өте қысым мен жылу материалды қысып, құрамынан су сияқты заттарды шығарып, концентрацияланған көміртегін қалдырады және бүгінде біз білетін қатты, сұйық немесе газ түріндегі қазбалы отындарды қалыптастырады.

Ә мәтіні

Энергетикалық ресурстарға барлық механикалық, химиялық және физикалық энергия көздерін жатқызуға болады.

Жер қойнауындағыотын қорыболыпкөмір, мұнай, газ жәнеуранрудаларысаналады. Көмірдің дүниежүзілік қоры 9-11 трлн. Тонна (шартты оның түрінде), оның ішінде 50% (6 трлн.т.) ТМД елдерінің жерінде шоғырланған. Жылына орта есеппен пайдалануға жерден алынатын мөлшер 4,2млрд. тонна.

Сарқылатын отын энергетикалық ресурстардың зерттеуден өткен дүниежүзілік қоры төменгі кестеден келтіріген.

Кейбір елдердегі барланған кен орындарындағы көмірдің мөлшері, млрд. тонна: АҚШ- 430, Германияда-100, Австралияда-50, Англияда-29, Канада-50, ТМД елдері- 290, оның ішінде Қазақстанда- 51, (40% кокс алатын өте сапалы көмір). Орта есеппен жылына Қазақстанда 80 млн. Тоннаның үстінде көмір алынады, оның ішінде 40 % ашық әдіспен.

243

374

Посмотреть ответы 1

Ответы на вопрос:

timofeyzel

Қазақ тiлi

4,6(37 оценок)

1) арман: – анашым! мен бүгін шешендік өнерден бірінші орын алып келдім! анасы: – жарайсың, құлыным! “өнер алды - қызыл тіл” демекші,тіліңді қастерлеп еркін сөйлеп,осындай байқауларға қатысуың да бір өнер ғой. арман: – ия,анашым.мен сізбен толықтай қосыламын.алайда,маған әлі де дайындық керек,көп кітаптар оқуым анасы: – қазір барып қалаған кітаптарыңды кітапханадан алайық та, екеуміз отырып дайынлалайық.әлі де сені жүлделі орындар алады деп сенемін,. арман: – міндетті түрде! 3) мұғалім: – қане,кім жылатты динараны? мойындаңдар! оқушылар: – динара: – әли мені жылатқан.ол маған “ сен қортықсың ” деп тиісті.әрі бұл бірінші рет емес. әли: – апай,мен ойнаған еді мұғалім: – динара маған жылап келмесе,бұл қылығыңды жалғастырар ма едің сонда? қане,кешірім сұра! әли: – динара,сөзім тиіп кетсе,кешірші.мен әдейі емес.бұдан былай қайталанбайды. динара: – мұғалім: – оқушылар,“ойнап сөйлесеңдер де,ойлап сөйлеңдер”! ендігде мұндай жағдайлармен кездеспейтін болайын! оқушылар : – ия! 2) анар: – кеше білесің айым: – анар,ал сен білесің бе көп сөйлейтініңді? сен мектептегі бар жағдайды білетін шығарсың анар : – не дегің кеп тұр сонда? айым : – “ көп сөз - күміс,аз сөз - алтын ” ғәрине,мен қарсы емеспін сенің менімен қызықтарыңды бөліскенің меніңше,сен ертең болатын байқауды ұмытып кеткен секілдісің. анар : – а? не байқау? айым : – әне көрдің бе? ! мен саған кездескен бойда мен бақ сынайтын байқау туралы айтып,қолдау сұрап жатқанымда,сен сөзімді бөліп өз әңгімелеріңді айтып кеттің ғой. анар : – мүлдем есімнен шығып кетіпті ғой.кешірші айым: – әрине кешіремін.бірақ мен сенің бұдан былай өзгелер туралы жаман сөздер айтқаныңды дұрыс деп санамаймын. анар: – мен тырысамын бұл жағымды жең