тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұнын баяндаңыз. Мәтінде көтерілген мәселені анықтаңыз, негізгі деректерді белгілеңіз. Төрт түлік – мал: түйе, жылқы, қой, сиыр. Қазақ халқы осы төртеуін төрт түлік деп атаған. Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды ойсылқара, қамбар ата, шопан ата, зеңгі баба деп атаған. Қазақ төрт түліктің ішінде түйе малын байлық ретінде де, көлік ретінде де, азық ретінде де қатты қастерлеген. “Ат – ердің қанаты”, “Мінсең – көлік, жесең – ет” деп жылқы малын да аса жоғары бағалаған. Сондай-ақ қой мен ешкі, сиыр малының да өзіне тән ерекше қасиеттері болатынын ұмытпаған.

Көшпелілердің, оның ішінде қазақтың төрт түлік малдың ішіндегі қастерлеп, пір тұтатыны – жылқы. Жылқы көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы, қысы-жазы жем-шөп тілемей жайылады.Оның азығы (жемі, шөбі) өзге малдан әлдеқайда асыл.Сол себепті де оның еті де,сүті де денсаулыққа шипалы екендігі ерте кезден – ақ белгілі.

Қазақтың жылқымен қатар ұстаған малы – түйе. Түйе-жүк көлігі. Көшпелілердің, солардың ішінде қазақтың, ғасырлар бойы көбінесе жүгін көтерген мал-түйе. Түйе жолға да шыдамды.Түйенің түбіті мен шудасы қымбат саналады:түбіттен иіріп тоқыған киім ең жылы, ең төзімді болады;шудадан жіп, арқан еседі. Түйенің сүті де асыл.

Қой да көшпелі елдердің ерте заманнан малданған түлігінің бірі.Ол әрі киім, әрі тамақ. Киім дегенде, оның жүнінен гөрі ертедегі көшпелі халыққа терісі қымбат болған. Оған илеген қой терісінен тігілген ішік, тон, тұлыптан жылы киім табылмайды. Ал жүнінен неше түрлі асыл жүн маталар тоқылады. Ешкі мен қойдың сүтінен ұйытқан айран да, қайнатқан құрт пен ірімшік те қазақтың сүйікті асы. Ешкінің түбітінен ең жақсы шәлі тоқылады. «Ангор ешкісі» деп аталатын асыл тұқымды ешкілердің жүні өте құнды.

Мал шаруашылығындағы тағы бір түлік-сиыр. Сиыр малы айрықша бағуды тілемейді, өріске өзі кетіп,мезгілінде өзі қайтып келеді. Қыс айларында сиыр тек қорада ғана күтіледі. Сондықтан басқа малдарға қарағанда ол күтімді көбірек керек етеді.
1.Мәтінге ат қой (озаглавьте текст)

2.Мәтінде негізгі ойды анықтаңыз (определите главную мысль текста)

3. Берілген сөздерге мәтіннен антоним, синоним сөздерді тауып жаз. (Найдите из текста антонимы и синонимы к данным словам)

Антоним: отырықшы- , арзан- .

Синоним: бағалы- , шыдамды- .

198

407

Посмотреть ответы 1

Ответы на вопрос:

Nagoshkaa

Қазақ тiлi

4,6(75 оценок)

Жекеше мен келермін сен келерсің сіз келерсіз ол келер көпше біз келерміз сендер келерсіңдер сіздер келерсіздер олар келер жекеше мен жазармын сен жазарсың сіз жазарсыз ол жазар көпше біз жазармыз сендер жазарсыңдар сіздер жазарсыздар олар жазар жекеше мен аралармын сен араларсың сіз араларсыз ол аралар көпше біз аралармыз сендер араларсыңдар сіздер араларсыздар олар аралар жекеше мен оқырмын сен оқырсың сіз оқырсыз ол оқыр көпше біз оқырмыз сендер оқырсыңдар сіздер оқырсыздар олар оқыр жекеше мен барармын сен барарсың сіз барарсыз ол барар көпше біз барамыз сендер барарсыңдар сіздер барарсыздар олар барар