Болашақтағы климат Климаттың ғаламдық жылынуы фантастика ретінде қабылданатын. Бүгінгі күні

ғаламдық денгейде болып жатқан климаттың өзгеруіне көптеген дәлелдер бар. Қазақстанда ауаның орташа жылдық температурасы 1936 жылдан бастап 2005

жылдар арасында әрбір 10 жыл сайын 0,31 С градусқа жоғарылап отырған. Соңғы 50 жылда Іле Алатауының солтүстік бөктеріндегі мұздықтардың ауданы 41 пайызға қысқарған. Үкіметаралық сарапшылар тобының (КӨҮСТ) болжамдары бойынша егер климаттың өзгеруі мен күннің жылынуы осы қарқында өрбитін болса, XXI ғасырдың ортасында орташа температура 6 градусқа жоғарылауы мүмкін.

Бұл өз кезегінде 2 градусқа жылынудың өзі кері салдарға әкеп соғатын күрт континенталды Қазақстан үшін орасан зор апат болып табылады. Бүгінгі күннің өзінде еліміздің территориясының 75% экологиялық тұрақсыздық тәуекеліне ұшырап отыр. Алапат ыстық, құрғақшылық. Тіршіліксіз шөл даланың аумағы солтүстікке қарай 300-400 шақырымға жылжиды. Су ресурстарының жетіспеушілігі мал жайылымдарының азаюына әкеліп соғады және ауыл шаруашылығына ауыр соққы болып табылады. «Қазақстанда климаттық тәуекелдерді басқару» БҰҰЖЖ жобасы мамандарының пайымдауынша табиғаттағы процестердің белгілі бір циклға бағынатынына қарамастан температураның жаһандық жоғарылауы нақты дәйек болып табылады. Қазақстанда температураның жоғарылауы жауын-шашын мөлшерінің артуымен өтеліп отырған жоқ, бұл белгілі бір тәуекелдерге алып келеді. Бізді алда өзендердің ағысының өзгеруі күтіп тұр, экстрималды табиғи құбылыстары көбейеді, жаңа табиғи аномалды құбылыстар пайда болады.

Инна Колтаевская

(186 сөз)

1. Мәтіннен сөздердің синонимдерін табыңыз.

жаһандық -

көлемі -

жорамалы -

тапшылығы -

Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап беріңіз.

2. Мәтінде қандай мәселе көтеріледі? Себебін жазыңыз.

272

468

Посмотреть ответы 1

Ответы на вопрос:

Залму111

Қазақ тiлi

4,8(37 оценок)

Дүние тылсым құпияға толығой. біз өмір сүрген жерді құпиясы сырын әлі ішіне бүгіп жатыр. ал жер шарының қалған екі бөлігін алып жатқан судың қойнына тыққан сыры біз ойлағаннан да көп болуы мүмкін. аңыздардан судан шыққан алып құбыжықтар жайлы, кемелерді құрдымға кетіретін жойқын күшті су жануарлары жайлы көп естіген боларсыз. мұхиттардың түбін жайлаған тіршілік иелерін толық зерттеп болмаған ғалымдар әлі күнге сол саланың соңында жүр. кейбір ғалымдар мұхит түбінен көне өркениет іздерін, су асты пирамидаларын тапқан. десек те, олардың мүмкіндіктері шектеулі. мысалы ерттеушілер әлі күнге бермуд үштағанының сыры мен атлантиданың орнын таба алмай жүр. олар сонымен бірге ескі аңыздарда жиі аты аталатын су құбыжықтарының бар-жоғын да анықтай алмай отыр. солардың бірі лох-несс құбыжығы шотландияның шағын көлі лох-несстен бірінші болып құбыжықты көрген рим легионерлері болса керек. судан ойда жоқта шығатын бұл құбыжық талай ң жанын жалмап, біраз қайықтарды жұтқан-мыс. аңыздың кең тарала бастағаны соншалық, ол жайлы ақпарат 1933 жылдары газеттерге де шыға бастайды. содан бастап оның атағы жер-жаһанға жайылып, көпке танымал құбыжыққа жұрт «несси» есімін береді. сол жылдары айналдырған бір айдың ішінде несси су бетіне 15 мәрте шығып, көпшілік көзіне түседі… ал 1943 жылы бір ұшқыш көл үстінен ұшып бара жатып, айдыннан алып жыланның сұлбасын көріп суретке түсіріп алады. құбыжықтың бар-жоғын білгісі келген мамандар көлде дыбыстық зерттеу жұмыстарын да жүргізген. олар көл түбінде оңай көтеріліп, ептілікпен жүзетін ауыр денелердің бар екенін анықтаған. бірақ ғалымдар оның не нәрсе екенін біле алмаса керек. бірі мұны түкке тұрмайтын жасандылық деп түсіндірсе, екіншілері құбыжықтың бар екенін дәлелдейтін дәйектер келтіріп әлек. вирджиния университетінің профессоры хенри бауэр «бұл — ежелгі плезиозаврлардың тірі қалған бір түрі болуы мүмкін» деген болжам айтқан. осындай сенгісіз әңгімелерімен көпшіліктің қызығушылығын тудырған құбыжықтың көлін көруге алыс-жақын шетелден арнайы келетіндер саны арта түскен. дәл осылайша таңғажайып аңыздармен аты шыққан көл — бросно. бұл көлде төменгі новгородты бетке алған татар-моңғол әскерінің күл-талқанын шығарған алып құбыжық мекен еткен-мыс. бұл жердің да кезінде айдын бетінен аузынан от шашқан айдаһарды көрген. алайда бұл оқиғаларға айдаһардың еш қатысы жоқ екен. мәселенің мән-жайы кейін белгілі болды. аталмыш көл түбінде қысымы өте жоғары газдар жинақталатын көрінеді. газ су түбіндегі тербелістер кезінде алапат күшпен көкке атылады. міне, қшылардың із-түссіз жоғалуына, шағын қайықтардың су түбіне кетуіне осы жайттар себепші болған. ал егер сол уақытта қшылар темекі тартып отырған болса, айдын беті бір сәт қызыл отқа оранады. көл айдаһары жайлы аңыз осыдан шықса керек. норвегияның ремшен көлі де құбыжығы көп айдынның бірі. бұл көлден де бірталай куәгерлер ұзындығы 15 метрге жететін жыландарды, алып айдаһарларды көрген. ремшенді зерттеген мамандардың құрылғылары да су түбінен шыққан беймәлім дыбысты жазып алған. алайда құрылғыдағы бұл дыбыстар ғалымдардың нақты шешім қабылдауы үшін жеткіліксіз болып отыр.