Составь план к тексту 4
-тапсырма,
Мәтінді тыңда, оқы.
Бата
Қазақ отбасындағы өте ертеден келе жатқан ерекше дәстүрдің бірі — бата беру,
тілі көркем, ізгі тілек түрінде айтылатын қысқа әрі мәні терең сөз. Батаның
тәрбиелік маңызы үлкен. Бата берудің өз жолы, дәстүрі, рәсімдері бар.
Дастарқан басында, түрлі жиын-тойда, отбасы мерекелерінде: тұсаукесер, тілашар
кезінде жастар қол жайып, үлкендерден бата сұрайды. Батаны кез келген адам бер-
мейді. Батаны көпті көрген ақсақалдар мен дана әжелер береді.
Батаның түрлері бар. Ас батасы
асты үстелге әкелгенде немесе ас ішіп болған
соң берілетін бата. Ас батасы тамақ ішкен сайын беріледі. Рамазан батасы үш күнгі
ораза айтта айтылатын ізгі тілек, жақсы ниет. Жол батасы ұзақ жолға шыққанда
беріледі. Жолға шығарда үй иесі көршілерге, туыстарға тамақ беріп, үлкен ақсақалдан
бата алады. Тілек-бата үлкендер жастарға риза болғанда, реті келген жерде қолын
жайып беретін батаның түрі.
Қазақтар сөз өнерін өте жоғары бағалаған. «Бата адамға күш береді, жолын аша-
ды, жаман күштерден сақтайды» деп сенген.

260

334

Посмотреть ответы 1

Ответы на вопрос:

Sravkur

Қазақ тiлi

4,6(11 оценок)

Мүшел жас - қазақ халқының жасын есептеу үлгісі. дәстүрлі қазақ қоғамында ң 13 жасқа толуы алғашқы мүшелі делінеді, одан кейінгі мүшел жасы әр 12 жыл қайталанған сайын есептеліп отырады. ол 25-ке толғанда екі мүшел, 37-ге толғанда үш мүшел, 49-ға келгенде төрт мүшел, 61-ге келгенде бес мүшел деп есептеледі. халықтың өмірін кезеңдерге бөлуіне байланысты қалыптасқан шартты түрдегі бөліністері мен мүшел санау үрдістері қоғам мүшесінің әлеуметтену жағдайын, яки қоғамдағы орны мен мәртебесін белгілеуді білдірді. бірақ бір мүшел жастағы ерекшеліктен келесі мүшел жасқа өтуді әлеуметтік құбылыс деп тануға негіз жоқ. өйткені ол ң биологиялық қасиеттеріне де тән құбылыс болғандықтан, әр мүшел ішінде ң өзіне тән қасиеттері мен болмысы қалыптасады. мысалы, 1-мүшел ғатқа толуға байланысты болса, 2-мүшел ат жалын тартып мінген жастың есейген шағы, 3-мүшел ақыл-парасаттың толысу шағы деген ң қ-психологиялық жетілулерін меңзейді. мүшелдер арнайы ғұрыптар арқылы аталып өтілген. олар: жарты мүшелге келген ұл сүндетке отырғызып, “атқа мінгізу” мен қыз ң құлағын тесіп, “сырға тағу”, алғашқы мүшелінде ғатқа толуына байланысты “он үште отау иесі” болу, тағы басқа. мүшелден мүшелге өту аралығындағы жаста ға қауіп-қатер жуық болады деп есептеліп, тән мен жанның өзгеріске ұшырайтын тоқырау кезі, белесі деп саналды.