Что мне написат.ь про шохана уалиханова это по каз (писать на казахском )

шоқан уәлихановтың азан шақырып қойған есімі -мұхаммед қанапия. күнінде анасы шоқан деп еркелеткен. қазақтың біртуар ғалымы  1835 жылдың қараша айында  құсмұрын бекетінде, қазіргі қостанай облысы сарыкөл ауданы  күнтимес ордасында өмір есігін ашқан. қ шағын құсмұрында, сырымбеттке өткізген. ерте есейген шоқан өз пікірлерін ересек жастағы сияқыт тұжырымдайтын. оның жетіле беруіне, сана-сезімінің ерте оянуына әжесі айғанымның ықпалы ерекше болды. батыс сібір генерал-губернаторының жанында төтенше тапсырмалар орындайтын офицер қызметін атқарып жүрген шоқан сүйікті әжесі жөнінде суық хабарды алған бойда сырымбетке арнайы келіп, айғаным ханыммен қоштасып, оны ақырғы сапарына шығарып салады. 

шоқанның жас шағынан ғылымға ден қоюына әкесінің алдындағы қатарлы орыс зиялылары өкілдерімен тығыз байланыста болуы да үлкен әсер етеді. академика а.и.шренк, с.м.семенов, а.и.штейнгель, н.в.басаргин және қазан университетінің студенті с.сотников, сонымен қатар н.ф.костылецкий, т.сейфуллин сияқты білімді шыңғыстың аулында талай рет болып қайтқан.  шоқан он екі жасқа толғанда әкесімен омбы жеріне келген. әкесі өзінің орыс достарының көмегімен шоқанды сол уақыттағы ең жақсы оқу орны сібір кадет корпусына оқуға берген.  шоқан пушкин мен лермонтов өлеңдерінен үлкен әсер алып, жатқа біліп өскен. ол батыс еуропа жазушыларының шығармашылығымен де таныс болған. он сегіз жасында кадет корпусын бітіріп, корнет офицерлік атағын алады.

шоқан уәлихановтың алатау қырғыздарына сапары әйгілі қашқар экспедициясының алдындағы сын қ болды. қырғыздардың "манас" атты тамаша шығармасына көңіл аударды. өзін әйгілі еткен қашқар сапарына 1858-1859 жылдары барған. маарко поло мен жиһанкез гоестен кейін бұл елге тұңғыш барған шетелдік - шоқан еді.

шоқан уәлихановтың достарының қатарында аса көрнекті орыс жазушысы ф.м.достоевский де болды. тұңғыш рет омбыда танысқан. мұнан кейін семейде жалғасқан достықтары ғалім өміріндегі үлкен оқиғалардың бірі болды. екеуінің достығы петербургте де жалғасын тапты. 1861 жылдан кейін дара билеушілікке қарсы күрестен соң бұрынғы бағытынан ауа бастаағн досының көзқарасына шоқан сын көзбен қарады.  1861 жылдың көктем мезгілінде ғалым детті болып, елге қайтады. онда ағайын-туысымен келісе алмай, қайтадан омбыға қайтып келеді. мұнда қазақтың сот реформасына байланысты кейбір мәселелерді шешуге атсалысты. ал 1864 жылы генерал м.г.черняевтің әскери экспедициясы құрамында әулиеата бекінісін алуда әскери қимылдарға қатысты. алайда генералдың әділетсіздігіне мейлінше налыған шоқан 1864 жылдың маусым айында басқа да м.г.черняевқка наразы офицерлермен бірге верныйға қайтып оралады. 

1865 жылы " инвалид" газетіне ғалымның қытайдағы дүнгендер көтеріліс туралы соңғы мақаласы жарияланған. 1865 жылы сәуір айында шоқан уәлиханов алтын емел жотасының етегінде көшен тоғаны деген жерде албан руының аға сұлтаны тезектің аулында қайтыс болады. 

Алып та анадан туады" – деп бекер айтпаса керек-ті дана бабаларымыз. Осы бір ауыз сөздің өзі-ақ "ана" деген құдіреттің қандай екенін көрсетіп тұр. Әлемде қанша мейірім атаулы болса да, сонша мейірім анананың баласына деген кішкене мейіріміне жете алмайды. Ол – құдірет! Ол – шексіз махаббат! Ол – ғаламат сезім! Қазақтың көрнекті қаламгері Оралхан Бөкейдің шығармашылығымен бүкіл қазақ оқырмандары өте жақсы таныс десек, қателеспейміз. Оралханның қай шығармасында да өмір деген бір нәзік сәуле жатады. Жазушының "Апамның астауы" атты әңгімесін сезімсіз оқу мүмкін емес. Бүкіл жан-дүниеңіздің терең қатпарын қозғап, жаныңыздың түкпірінде жасырынған анаға деген махаббатыңыз одан сайын арта түседі. Көзіңізге ыстық жас үйірілсе анаңызға деген ұлы махаббатыңыз деп түсініңіз, құрметті оқырман!

Ол кезде мен бала едім, Апам жастау еді. Әке-шешеміз қиыр жайлап, шет қонып мал соңында жүретін де, айында-жылында ғана болмаса, бет-жүзін үнемі көре бермейтінбіз. Соғыстан кейінгі жылдарда есін жиып, езілген еңсесі көтеріле бастаған елдің берекелі де бейбіт тірлігі жар жағасында отырған жалғыз үй - әрине, бізге де ортақ. Қос бөлмелі шатырланбаған тоқал ағаш тамның маңайы қысы-жазы жыбырлаған, айғайлап-шулаған балалардың базарына айналатын. Біздің үйден тас лақтырым жерден арқырап ағып жатар ағыны қатты Бұқтырма - жаз шыға суға шомылған, қыста сырғанақ тепкен баланың жер-көкті шарқ ұрып шарласа таба алмас қызыққа толы мекені еді. Тоң боп қатқан пимасын, сүңгілесе су болған көйлек- біздің үйге келіп кептіретін. Сонда Апам менің ғана емес, мұқым ауыл балаларының абзал анасы сықылданатын.

Он бес жасыма дейін Апамның қойнына жаттым; он бес жасыма дейін әкенің, шешенің кім екенін білмей, сол айналайын Апамның тәрбиесінде өстім; он бес жасыма дейін Апамның етегіне жабысып, соңынан қалмай бүлкектеп құлындай еріп ер жеттім. Сол кісімен жүрсем, мал сойған үйдің құлағы, тәттісі мен дәмдісі менің аузыма тиетін. Мен ол кезде Апамның өмір тарихын, тіпті кім екенін білмей, алаңсыз шуақты күндерге марқайып маңар едім. Бүгінде көз алдымда: арық ашаң кемпір, тарамысты мықты саусақтар, ерні мен иегін күйік шалып тыртықтанған әдемі ажар, кимешегінен дудырап шығыңқырап жүретін ақ шалмаған қара бұйра шаш қана... менің көз алдымда: қандауырын қайрап, басының қаны тасыған еркек-ұрғашының кеудесіне мініп, арам қанын ағызып тұрған; немесе тері илеп, көн тігіп отырған; жүн түтіп, арқан ескен, жіп иіріп, алаша тоқып, оюлап сырмақ тігіп отырған Апам; ... ертеректе қазақ әйелі не істеу керек болса, түгел қолынан келетін Апам; қазақ әйелінің ғана емес, ер-азамат атқарар істі қара нардай қасқая көтерер Апам.

Объяснение:

Өзім жаздым